Từ Hà Nội, dọc theo quốc lộ 6 khoảng hơn 120 cây số về phía Tây, ta sẽ đến được với thung lũng Mai Châu, nằm trong địa phận huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Vẻ đẹp về thắng cảnh, con người, văn hóa đã được gói gọn trong vần thơ bất hủ của nhà thơ Quang Dũng: “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”.
Nàng “thiếu nữ” của miền Tây Bắc
Được ví như nàng “thiếu nữ” của núi rừng Tây Bắc, Mai Châu mang vẻ đẹp thuần khiết mà thiên nhiên đã ban tặng. Từ trên đèo Thung Khe chúng ta có thể chiêm ngưỡng được vẻ đẹp của người “thiếu nữ” đó. Với màu xanh bát ngát của những cánh đồng trong mùa gieo cấy, nếp nhà sàn nằm nép mình giữa những dãy núi trùng điệp, được bao phủ kín bởi mây mù, càng tô điểm thêm nét đẹp hoang sơ, huyền ảo, đầy thi vị.
Mỗi một mùa đều có những cái thi vị riêng. Cuối đông đầu xuân thung lũng được điểm tô bởi sắc màu trắng ngọc, dịu dàng của hoa đào, hoa mận. Mùa hè nơi đây lại được bao phủ bởi màu xanh tươi mát của đồng ruộng mới gieo cấy hay màu của núi rừng trùng điệp. Điều đặc biệt nhất là độ bước vào mùa thu hoạch, khi những thửa ruộng chuyển mình sang sắc vàng rực rỡ của màu lúa chín. Nhìn từ đèo Thung Khe, cả thung lũng như một bức tranh sơn dầu vừa mang nét đẹp duyên dáng, cổ điển, vừa huyền bí hoang sơ.
Ẩm thực mê đắm lòng người
Khi thực sự muốn khám phá một vùng đất, nét văn hóa không thể nào bỏ qua, đó chính là ẩm thực. Bởi lẽ, đôi lúc người ta ví von rằng, con đường dẫn tới trái tim nhanh chóng nhất là qua đường dạ dày. Vậy nên khi đến với Mai Châu, ta không thể nào bỏ qua một nét “duyên” rất khác, rất riêng biệt.
Do địa hình đặc trưng là đồi núi, cũng như là nơi sinh sống lâu đời của đồng bào người Thái, người Mường và người Mông, cho nên việc gieo trồng lúa nương là không thể thiếu. Những hạt lúa được thu hoạch về, đem vào cối giã ra cho tới khi thu được những hạt gạo trong ngần, đem đồ lên, hoặc bỏ vào trong ống hơ với lửa làm nên món cơm lam thơm nức lòng người.
Ngoài cơm lam, ta có thể kể đến những món ăn ngon khác của nơi đây: món thịt gà nấu măng chua, cá suối nấu trong ống bương ống nứa, món thịt lợn rừng nướng rắc vừng...
Trong mùa du lịch, mỗi khi đêm về, cái lạnh bao trùm lên thung lũng, len lỏi trong những nếp nhà. Tuy nhiên khi đó ta sẽ không thể nào cảm nhận được cái lạnh của núi rừng nữa, bởi đã có hơi ấm từ ánh lửa bập bùng, từ những bắp ngô nướng thơm phức hay say trong men rượu cần, say trong câu hát ngọt ngào, mê đắm của những thiếu nữ người Thái: “Đêm về ánh nắng nhìn trăng/ Trăng ở đâu, vía em ở đó/ Ta xa nhau, như quả chua xa muối/ Ta xa nhau như thuyền xa bến/ Xa nhau như mạ lạc bờ, anh ơi”..
Với những nét “duyên” đã kể trên, cái duyên trong thắng cảnh được thiên nhiên ban tặng khiến mê đắm lòng người, cái duyên trong những món ăn, câu hát...Mai Châu xứng đáng là người thiếu nữ đẹp nhất vùng Tây Bắc.
